In 2017 is een bijzondere Tremolo aan het Van Andel-orgel toegevoegd. Met één registerknop kan het vibrato-effect in snelheid en sterkte gevarieerd worden, zelfs tijdens het spelen! En dat alles zonder elektr(onic)a, puur en klassiek op orgelwind!
Door de knop in en uit te schuiven kan de sterkte traploos worden geregeld, door de knop te draaien kan de snelheid traploos worden geregeld (zie de demonstratie).
Uiteraard kan de knop ook op één stand worden gezet voor een constante instelling zoals bij een normale tremulant.

Het idee is ooit ontstaan doordat er met veel tremulanten altijd wat aan de hand is: je vindt ze te snel, te diep, of allebei, en als je ze minder heftig wilt afstellen, houden ze er meestal helemaal mee op…
Dat wilde ik bij mijn orgel grondig omzeilen, dus ben ik gaan puzzelen op constructies die zich wél goed laten instellen.
Daarbij viel me eens te meer op dat de tremulant weliswaar een aardige imitatie is van het vibrato van zangers en andere instrumentalisten, die hun klank er lyrischer mee maken, maar dat het daarmee vergeleken nog altijd een vrij starre, machinale verwijzing ernaar is.
En elke achterstand die het pijporgel ten opzichte van andere instrumenten (of zangstem) verweten kan worden, zeker als het om de vermeende ‘starheid’ of ‘strengheid’ zou gaan, verhelp ik graag!

Ik ben van mening dat een pijporgel met een variabele tremulant een waardevolle dimensie van dynamische expressie rijker is. Het lijkt mij mooi als meerdere orgels met zo’n speelhulp worden uitgerust en als daarmee de belangstelling voor het orgel weer een fractie groter of sterker kan worden. Alleen moet ik daarvoor misschien het ontwerp van mijn Tremolo vrijgeven…?
Het is mij nog niet helemaal duidelijk in hoeverre andere bouwers al iets soortgelijks al hebben gerealiseerd, maar de constructie zoals ik die heb gemaakt, met één knop, twee parameters (snelheid en sterkte) en louter klassieke techniek, is volgens mij nieuw op de wereld.

U begrijpt toch wel dat ik vanaf nu graag aangesproken word met ‘Chriet Tremulaer’…?

Het is bijna Kerstmis én het is het ‘Reger-jaar’ 2016, waarin menigeen aandacht besteedt aan de 100 jaar geleden overleden componist Max Reger (1873-1916). Een ideaal moment om vanuit de R.K. Sint-Gertrudiskerk te laten horen hoe Max Reger het kerstfeest verklankte in zijn koraalvoorspel over het kerstlied ‘Vom Himmel hoch, da komm’ ich her‘. Wout van Andel bespeelt het hoofdorgel van Valckx & Van Kouteren.

Neem gauw een kijkje op YouTube! De os en de ezel zijn al van de partij. U ook?

Opnieuw zorgt Matthijs Visscher voor een fraaie presentatie in beeld en geluid van het Van Andel-orgel, deze keer met de partita ‘Ach wie nichtig, ach wie flüchtig‘ van Georg Böhm.
Leuk detail: tussen deze video en de vorige door heeft Matthijs op het concours van Stichting Groningen Orgelland de eerste juryprijs en de publieksprijs gewonnen.
Een eer als je orgel door een prijswinnaar wordt bespeeld!

Nog meer videobeelden van het Van Andel-orgel: op YouTube staat vanaf nu de Sonate in d van Baldassare Galuppi, uitgevoerd door Matthijs Visscher.

RTV Apeldoorn heeft op YouTube een uitzending geplaatst van het Requiem van Fauré dat op 15 november 2015 werd uitgevoerd in de Grote Kerk te Apeldoorn door het Gelders Bach Collegium en leden van het Utrechts Kamerkoor, Janko Fraanje (bariton), Heleen Bongenaar (sopraan) en Wout van Andel (orgel) onder leiding van Wolfgang Lange.

Nieuw op YouTube: Matthijs Visscher speelt ‘Das alte Jahr vergangen ist’ (BWV 614) van J.S. Bach op het Van Andel-orgel. Met bewegend beeld! Wacht niet met het goede voornemen om dit filmpje te bekijken tot ‘das alte Jahr vergangen ist’; het is nu ook al heel mooi om te zien en te horen!

Vers op YouTube: een schitterende uitvoering van het Concerto in G, BWV 973 (Vivaldi, bewerkt door Bach), uitgevoerd op het Van Andel-orgel door Laurens de Man. Een aanrader, net als een bezoekje aan de website van deze pianist/organist.

De pedaalkoppel is klaar en werkt naar behoren! Als je dat zelf wilt zien, of je wilt weten wat een pedaalkoppel nu eigenlijk is, kijk dan op YouTube.
Iedereen is uiteraard ook van harte welkom om naar Utrecht te komen en zelf het orgel, compleet met pedaalkoppel, te bespelen.
In het vorige bericht, hieronder, is meer informatie over de constructiefase te vinden.

Na een periode van veel denken, rekenen, tekenen, boren, zagen en schroeven is het eindelijk zover dat de pedaalkoppel geplaatst kan worden. Voor de niet-zo-ingewijden: dat is een (mechanische) voorziening op een orgel om, als je met je voeten op het pedaalklavier speelt, de corresponderende toetsen voor het handklavier mee te laten bewegen, zodat de tonen die je met je voeten bespeelt versterkt en in klank meer gevarieerd kunnen worden.
De pedaalkoppel in mijn orgel bestaat uit twee gedeelten: een wellenbord om de beweging van de pedaaltoetsen over te brengen naar de toetsen voor de handen en een koppelmechaniek om deze verbinding me een registerknop in en uit te schakelen. Het totaal bestaat uit meer dan 800 onderdelen!
Ik heb mezelf ten doel gesteld een pedaalkoppel te maken die niet vergrendeld hoeft te worden en waarbij ook geen grote veerkracht, zwaartekracht of weerstand voelbaar is, zoals bij sommige orgels het geval is. Bovendien heb ik de koppelmechaniek zo ontworpen, dat de koppel tijdens het spelen in en uit te schakelen is (voor moderne orgels is dat redelijk vanzelfsprekend, voor historische niet).
Op het moment van schrijven is de koppel nog niet helemaal klaar: alleen de abstracten, de ‘verbindingsdraden’, moeten nog geplaatst worden. Maar een kleine test leert dat het wel belooft te gaan werken!

Op YouTube geef ik een korte demonstratie van de werkzaamheden in Utrecht en van de werking van het systeem. Hieronder zijn bovendien enkele onderdelen te zien (klik op de afbeeldingen voor vergrotingen):

Eindelijk ziet het orgel er compleet uit: de registerknoppen zijn geplaatst. De knoppen voor de Tremolo en de Koppel zijn ook al geplaatst, hoewel deze speelhulpen zelf nog ontbreken – dat wordt een volgende stap!
Wie nu in Utrecht de kerk binnentreedt, wordt aangestaard door twaalf stuks heldere, witte ‘ogen’ aan weerszijden van het klavier; vanaf grote afstand zijn de witte schildjes in de glimmende, zwarte knoppen zichtbaar.