Koen van Andel

In de orgelwereld is niet altijd even veel aandacht voor de componisten daarbuiten. Misschien niet verbazend als je bedenkt hoeveel geniale muziek er al specifiek voor orgel geschreven is; daar zou je al meer dan een leven lang mee vooruit kunnen. Toch loont het soms om wijder de wereld in te kijken. En dan blijkt muzikale schoonheid eigenlijk heel universeel te zijn. Een goed voorbeeld van een originele, muzikale geest buiten de orgelwereld is Brian Wilson, drijvende kracht achter de Beach Boys. Op het moment van publiceren van dit bericht, zou hij 83 jaar geworden zijn, maar hij overleed negen dagen geleden, op 82-jarige leeftijd. Goede vriend en gevierd organist…

Tijdens de mis van 11:30 uur op zondag 4 mei 2025 wordt het Van Andel-orgel officieel in gebruik genomen. Bij die gelegenheid zal de organist van de Sankt-Aldegundiskirche, Stefan Burs, het orgel bespelen. Het orgel zal verder in de eerste plaats worden ingezet bij doordeweekse missen (‘Werktagsmessen’) en af en toe bij andere liturgische activiteiten of concerten.

Deze cd vormt een tweetal met de hieronder vermelde opname uit Leuven. Van beide cd’s heb ik de geluidsopname mogen verzorgen (en ook nog aan de speeltafel de knoppen bediend, maar dat is een andere vorm van registratie). Er kan met recht van het opnameproces worden gezegd dat het Wagneriaanse proporties had: behalve het op de fraaie cover afgebeelde orgel uit Bergen op Zoom was namelijk ook het orgel in de Haagse Elandstraatkerk onderdeel van de ‘Organic Journey’. Dat instrument staat zo hoog verheven op een galerij in het kerkgebouw, dat er met extra groot materieel moest worden uitgerukt om de boeiende, betoverende ziel van dit orgel te ‘vangen’. En…

Nog een cd waarvan ik de geluidsopname heb mogen verzorgen! Als pendant van de hierboven beschreven registratie van Romantiek ten voeten uit, laat Laurens vanuit Leuven horen dat men ook in andere tijden een verhaal wist over te brengen met muziek. Flentrop en Potvlieghe bouwden er in de Vredeskerk Sint-Michiel een reconstructie van een laatbarok instrument van de bouwer waarnaar het Leuvense orgel ook is vernoemd: Contius. Vanaf de eerste kennismaking was ik gegrepen door de intense, warme en doorleefde klank van het (nieuwe) ‘Contius-orgel’. Het was dan ook een feest om met niemand minder dan Laurens ook deze sensatie te ‘vangen’ in een opname. Net als van de Wagner-cd…

Een goed begin van het nieuwe jaar,  met een nieuwe opname uit Deventer: Laurens de Man benut de mogelijkheden van het Van Andel-orgel ten volle in een transcriptie van de Suite française d’après Claude Gervaise van Francis Poulenc (1899-1963). Uiteraard komen de variabele tremulant en de in 2022 toegevoegde (afneembare) zwelkast aan bod, in deze geanimeerde muziek, die is geïnspireerd op oude dansvormen. Klik op het beeld hieronder of op deze link – vrij toegankelijk, ook zonder vertoon van uw danspas!

Het heeft even geduurd, maar afgelopen jaar heb ik eindelijk het laatste onderdeel van mijn orgel gerealiseerd: de zwelkast. Ik zeg niet dat er ooit nog kleine extra’s komen, en onderhoud en optimalisatie blijven sowieso altijd doorgaan, maar de zwelkast was in ieder geval het laatste essentiële onderdeel van het totaalconcept dat ik ooit voor ogen had. En het dynamisch bereik blijkt groter dan ik had durven hopen! Mede door de akoestiek van de Broederenkerk voegt de zwelkast een mystieke dimensie toe; het geluid lijkt bij het openen waarachtig dichter op de luisteraar af te komen en bij het sluiten bijna poeslief als een soort Fernwerk in de verte op…

Wie mijn woning kent, weet dat ik daar zelden opruim, hoewel ik best weet dat áls je dan eenmaal bezig bent, die inspanning dikwijls beloond wordt met verheugende herontdekkingen; je spit een doos op zolder door en staat daar na jaren opeens weer oog in oog met je afstudeerverslag, dat subiet de glorietijden van zijn ontstaan glashelder doet herleven, of uit een oud envelopje duiken foto’s op waarvan je je afvraagt waarom die nooit in een album zijn beland – en die je doen terugdenken aan hoe hoopvol je een aantal dagen na het wegbrengen van je fotorolletje naar het betreffende Kruidvatfiliaal terugkeerde, om te zien of in de enorme…

Geïnspireerd door de onvergetelijke colporteur Harry van Klingelen leek het mij na vijftien jaar op zichzelf wonen van mijn orgel een passend moment om mijn geesteskind te decoreren met een jubileumplaquette (zeg: ‘jubilömplakwette’). De bouw van mijn orgel is uiteraard veel eerder al begonnen, rond de millenniumwisseling in Leusden, maar het jaartal 2006 vond ik nu eenmaal iets fotogenieker, en zoals dat gaat in en buiten de orgelcultuur, kun je bij elk jaar wel een heugelijke gebeurtenis verzinnen, waaraan je dan elk jaar een ‘jubilöm’ of lustrum kunt ophangen. Met een ‘jubilöm-cd’, een ‘jubilömconcert’ of zelfs een ‘jubilömtournee’, en als je de smaak echt goed te pakken hebt zelfs een…

Een cd van mijn orgel zal nog wel even op zich laten wachten, maar ondertussen heb ik wel voor twee andere cd’s de opname mogen verzorgen: ‘Gijs Boelen: Organ Works’ en ‘De allerleukste liedjes van de Torenvalkjes!’Meer informatie over deze cd’s is te vinden op het tabblad ‘Geluidsopname‘. Daar vertel ik ook hoe die bezigheid zich tot nu toe heeft ontwikkeld en – voor wie houdt van technische details – welke apparatuur ik voor deze opnames heb ingezet.

Niemand minder dan Laurens de Man heeft mijn orgel gekozen voor de vertolking van een ware primeur: een complete uitvoering van alle ’30 Spielstücke’ van Hugo Distler (1908 – 1942), in een online versie die voor iedereen beschikbaar is, op YouTube!Wie voorheen op internet zocht, vond alleen losse fragmenten, maar nu kan iedereen met één druk op de knop een half uur lang non-stop in Distlersferen geraken.In dat opzicht mag deze opname nu al als historisch bestempeld worden. Sterker nog, het betreft hier ook werkelijk historisch materiaal, want de opnames zijn alweer enkele jaren geleden gemaakt, toen mijn orgel nog op de oude locatie stond: de inmiddels gesloten R.K. Sint-Gertrudiskerk…